:- ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਕਾਨਪੁਰ
ਪੰਦ੍ਹਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਨਾਂ ਸਿਰਫ ਪੂਰਾ ਭਾਰਤ, ਬਿਪਰ ਦੀ ਬਣਾਈ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ
ਬਲਕਿ ਯੁਰੋਪ ਦਾ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਇਸੇ ਪੰਦ੍ਹਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ 'ਪੇਪੇਸੀ' ਨਾਮ ਦੀ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਮਨੁਖ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਤਨ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣ ਚੁਕਾ ਸੀ। ਇਹ ਦੋਵੇ
ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਹੂ ਬ ਹੂ ਇਕ ਜਹੀਆਂ ਹੀ ਸਨ । ਜਦੋਂ ਵੀ ਮਨੁਖ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੋਸ਼ਣ
ਹੂੰਦਾ ਹੈ , ਤਾਂ ਧਰਮੀ ਮਨੁਖਾਂ ਦੀ ਇਕ ਜਮਾਤ ਕਿਸੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ
ਆਗੂ ਦੀ ਅਗੁਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਆ ਕੇ ਜਰੂਰ ਖੜੀ ਹੂੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਮੁਖ ਕਾਰਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਥੇ ਅਧਰਮ ਆਪਣੀਆਂ ਹੱਦਾ
ਪਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੂੰਦਾ ਹੈ, ਉਥੋਂ ਹੀ ਧਰਮ ਦਾ ਅਗਾਜ ਵੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੂੰਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਹਰ ਹਨੇਰੀ ਰਾਤ ਤੋਂ ਬਾਦ ਇਕ ਉਜਲੇ ਦਿਨ ਦੀ
ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੂੰਦੀ ਹੈ । ਧਰਮ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਹੀ ਅਧਰਮ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਟਦੀ ਹੈ।ਅੱਜ ਅਸੀ ਇੱਥੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੇਨੀਟੀ ਦੇ "ਕੈਥੋਲਿਕ" ਅਤੇ "ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇਂਟ" ਤਬਕੇ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਜਿਕਰ ਕਰਾਂਗੇ । ਇਸ ਦੇ ਜਿਕਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇਕੋ ਇਕ ਕਾਰਣ, ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੈਂ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਜੋ ਹਾਲਾਤ ਹਨ , ਹੂ ਬ ਹੂ ਉਹੀ ਹਾਲਾਤ ਪੰਦ੍ਰਹਵੀ ਸਦੀ ਦੇ ਉਸ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯੁਰੋਪਿਅਨ ਅਧਿਆਤਮ ਵੀ ਪੋਪਵਾਦੀ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁਕਾ ਸੀ । ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁਝ ਅੱਜ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ,ਉਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਨਿਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਾਵਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਕਿ, “ਇਤਿਹਾਸ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੋਹਰਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।“ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੈਰਾਨਗੀ ਵਾਲੀ ਗਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਦ੍ਰਹਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜਿਥੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ , ਬਿਪਰ ਦੀ ਬਣਾਈ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਭੇਂਟ ਚੜ੍ਹ ਚੁਕਿਆ ਸੀ, ਉਥੇ ਹੀ ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਅਧਿਆਤਮ ਵੀ ਇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਰੂੜੀਵਾਦੀ , ਪਰੰਪਰਾਵਾਦੀ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਵਾਦੀ ਪੋਪ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਚੁਕਿਆ ਸੀ ।
ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਤਖਤਾਂ ਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰੀ ਬੈਠੇ , ਤਨਖਾਹ ਲੈ ਕੇ ਅਪਣਾਂ ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਵਾਲੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਵੀ ਉਸ ਪੋਪਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਹੀ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ । ਇਹ ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਫਤਵੇ ਜਾਰੀ ਕਰ ਕੇ ਪੰਥ ਵਿਚੋਂ ਛੇਕਦੇ, ਨਮੋਸ਼ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਥਾਰਟੀ ਬਣੀਂ ਬੈਠੇ ਹਨ । ਇਹ ਤਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਨੇ , ਲੇਕਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਹੁਕਮ ਲਾਗੂ ਨਹੀ ਹੂੰਦਾ। ਜੋ ਫਤਵਾ ਇਹ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦੇੰਣ , ਉਹ ਹੀ ਆਖੀਰਲਾ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੂੰਦਾ ਹੈ । ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਲੋਕੀ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਰੱਬ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮਣਦੇ ਹਨ ਭਾਵੇ ਉਹ ਹੁਕਮ (ਫਤਵਾ/ ਹੁਕਮਨਾਮਾਂ ) ਮਨੁਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁਖ ਦੇ ਮੂਲ ਭੂਤ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕਿਨਾਂ ਵੱਡਾ ਘਾਂਣ ਹੀ ਕਿਉ ਨਾਂ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ । ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਸਿੱਖ , ਉਸ ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਕਿੰਤੂ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਕਿਉਕਿ ਇਹ “ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ” ਰੱਬ ਦੇ ਨੁਮਾਂਇਦੇ ਜੂ ਮੱਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਆਪ ਅਪਣੇ ਨਿਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇਕ ਸਾਧਾਰਣ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਵੀ ਨੀਵੇਂ ਸਤਰ ਦੇ ਹੂੰਦੇ ਹਨ । ਆਏ ਦਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਕੋਲੋਂ ਰਿਸ਼ਵਤਾਂ ਲੈਣ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਇਲਜਾਮ ਵੀ ਲਗਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਪੈਸਾ ਅਤੇ ਧੰਨ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਇਹ , ਗੁਰਮਤਿ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਘਾਂਣ ਕਰਣ ਵਾਲੇ , ਡੇਰੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਅਨਸਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬਰਸੀਆਂ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਲਿਫਾਫੈ , ਧੰਨ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਉਪਹਾਰ ਲੈੰਦੇ ਹੋਏ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਵਰ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ ਇਹ ,ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਘਾਂਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਨਸਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਹੁਦਰੇ ਤੌਰ ਤੇ “ਫਖਰੇ ਕੌਮ”, “ਰਾਜਾ ਜੋਗੀ” , “ਰਾਨੀ ਮਾਤਾ” “ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ” , “ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਅਵਾਰਡ” , “ਪੰਥ ਰਤਨ” , “ਗੁਰਮਤਿ ਮਾਰਤੰਡ” ਆਦਿਕ ਸੈੰਕੜੇ ਅਵਾਰਡ ਵੰਡਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅਵਾਰਡ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਵਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੌਮੀ ਯੋਗਿਅਤਾ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਕੋਈ ਪੈਮਾਨਾਂ ਜਾਂ ਕ੍ਰਾਈਟੀਰੀਆਂ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਨਹੀ ਹੂੰਦਾ। ਬੱਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਿਸਨੂੰ ਮੰਨ ਆਇਆ ਇਹ ਅਵਾਰਡ ਦੇ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਕੋਈ ਛਿਪਿਆ ਹੋਇਆ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਲਾਲਚ, ਸਵਾਰਥ ਜਾਂ ਲਾਭ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਹੇ ਗੈਰ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਘਾਂਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਗ ਰੱਬ ਦੇ ਨੁਮਾਂਇੰਦੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਨੇ ? ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਇੱਸੇ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਤੁਲਨਾਂ ਕਰਣ ਲਈ ਹੀ ਅਸੀ ਪੰਦ੍ਰਹਵੀ ਸਦੀ ਦੀ ਉਸ ਪੋਪਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਇਸ ਲੇਖ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।
ਪੰਦ੍ਹਵੀ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਵਾਤ ਵਿਚ ਪੂਰੇ ਯੁਰੋਪ ਵਿਚ ਪੋਪ ਵਾਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਅਪਣੀ ਪੂਰੀ ਪਾਵਰ ਵਿਚ ਸੀ । ਇਸ ਨੂੰ 'ਪੇਪੇਸੀ' (Papacy) ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਵੀ ਜਾਂਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ "ਪੋਪ" ਜਾਂ "ਪੋਪਾਂ ਦੀ ਜੂੰਡਲੀ" ਦਾ ਹੁਕਮ ਜਾਂ ਨਿਰਣਾਂ ਹੀ ਅਖੀਰਲਾ ਨਿਰਣਾਂ ਮਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੋਪ ਜੂੰਡਲੀ ਦੇ ਨਿਰਣੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਵੀ ਗਲ ਮਾਨੇਂ ਨਹੀ ਰਖਦੀ , ਅਤੇ ਉਹ ਹੀ ਰੱਬ ਦਾ ਨਿਰਣਾਂ ਮਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਨਾਂ ਪੋਪਾਂ ਨੇ ਅਪਣੇ
ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਥਾਨਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਧੰਨ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗੋਲਕਾਂ ਰਖੀਆਂ ਹੋਈਆ ਸਨ
। ਇਹ ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਮੂਰਖ ਬਣਾਂਉਦੇ ਸਨ ਕਿ "ਜਿਸ ਬੰਦੇ
ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਗੋਲਕ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਤੇ ਬਹੁਤਾ ਖਣਕੇਗਾ , ਉਸ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਪ੍ਰਾਪਤ
ਹੋਵੇਗਾ" । ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਪਿਛੇ ਮੰਸ਼ਾ ਇਹ ਹੂੰਦੀ ਸੀ ਕਿ
ਲੋਕੀ ਸਵਰਗ ਜਾਂਣ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿਚ ਭਾਰੇ ਤੋਂ ਭਾਰਾ ਸਿੱਕਾ ਗੋਲਕ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ (ਉਸ
ਵੇਲੇ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਵੀ ਹੋਇਆ ਕੲਦੇ ਸਨ ) । ਜੋ ਬੰਦਾ ਬਹੁਤਾ ਦਾਨ ਦੇੰਦਾ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਦੀ ਟਿਕਟ
ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ "ਹੇਵੇਨ ਕਾਰਡ" (heaven Card) ਵੀ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਸੀ । ਇਹ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ
"ਪੇਪੇਸੀ ਵੇਲਫੇਯਰ" ਆਦਿਕ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਇਹ ਕੰਮ 1517 ਵਿਚ ਪੋਪ ਲੀਉ ਦਸਵੇਂ (Pope Leo X) ਨੇ ਜੋਰਾਂ ਸ਼ੋਰਾਂ ਨਾਲ ਆਰੰਭਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਪੋਪ ਲੀਉ ਦਸਵੇਂ ਦੇ ਇਹੋ ਜਹੇ
ਆਪਹੁਦਰੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹੁਕਮਨਾਮਿਆਂ ਨੂੰ, ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਲੋਕੀ ਰੱਬ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮਨ ਕੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੀ ਜਾ
ਰਹੇ ਸਨ । ਰੂੜੀਵਾਦ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਅਗੇ ਕਿਸੇ
ਨੂੰ ਮੂਹ ਖੋਲਨ ਦੀ ਅਜਾਦੀ ਨਹੀ ਸੀ । ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ
ਨਾਮ ਦੇ ਇਕ ਵਿਦਵਾਨ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬੇਚੈਨ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਮਾਰਟਿਨ
ਲੂਥਰ ਵੀ ਇਸ ਚੈਪਲ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਪਾਦਰੀ ਸੀ । ਇਸੇ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ , ਉਹ ਇਸ ਪੋਪਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ
ਦੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ ਅਤੇ ਕੂਰੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਢੂੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂਣ ਚੁਕਿਆ ਸੀ । ਅੰਦਰ ਖਾਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀ ਸੀ ਹੂੰਦਾ
ਕਿ ਇਹ ਪੋਪ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਆਪਹੁਦਰੇ ਹੁਕਮ
ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਨੇ ਅਤੇ ਆਪ ਧਰਮ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਥਾਰਟੀ ਬਣ ਬੈਠੇ ਨੇ । ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਇਹ ਅਕੂਤ ਧੰਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਮਨਮਾਨੇ ਢੰਗ
ਨਾਲ ਧਰਮ ਚਲਾਂਦੇ ਸਨ ।
ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਕੋਲੋਂ ਪੋਪਾਂ ਦਾ ਇਹ ਨਾਜਾਇਜ ਧੰਦਾ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾਂ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਸਨੇ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1517 ਨੂੰ ਇਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਪੋਸਟਰ ਲਿਖਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੋਪ ਲੀਉ ਦਸਵੇਂ ਨੂੰ 95 ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਸੀ । ਇਸ 95 ਸਵਾਲਾ ਵਾਲੇ ਪੋਸਟਰ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਚੈਪਲ ਦੇ ਮੁਖ ਦਰਵਾਜੇ ਤੇ ਕਿਲਾਂ ਨਾਲ ਠੋਕ ਕੇ ਲਾਅ ਦਿੱਤਾ । ਇਹ ਸਵਾਲ ਹਜਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜੁਆਨ ਪੇਪੇਸੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਖੜੇ ਹੋ ਗਏ । ਇਨਾਂ 95 ਸਵਾਲਾ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੇਨਿਟੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੀ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ । ਪੋਪਾਂ ਦੀ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਇਨੀ ਤੇਜ ਲਹਿਰ ਵਾਂਗ ਉਭਰੀ ਕਿ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਚੂਲਾਂ ਹਿਲ ਗਈਆਂ । ਕ੍ਰਿਸ਼ਚਨ ਧਰਮ ਵਿਚ 'ਪੇਪੇਸੀ' ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇਕ ਵਖਰੇ ਤਬਕੇ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ "ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇਂਟ" ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੇ । ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਦੀ ਇਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਇਥੇ ਹੀ ਖਤਮ ਨਹੀ ਹੂੰਦੀ । ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਨੂੰ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵਢੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂਣਿਆਂ ਜਾਂਣ ਲਗਾ । ਯੁਰੋਪ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਕਿਤਾਬ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਦੀ ਹੂੰਦੀ ਸੀ।
ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਇਨੀ ਵੱਡੀ ਢਾਅ ਲਗੀ , ਜੋ ਪੇਪੇਸੀ (ਪੋਪ ਜੂੰਡਲੀ) ਕੋਲੋਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਨਾਂ ਨੇ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਦੀ ਜੁਬਾਨ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਤਲਬ ਕਰ ਲਿਆ । ਅਕਤੂਬਰ 1518 ਨੂੰ 'ਪੇਪੇਸੀ' ਦੇ ਅਗੇ ਉਸ ਦੀ ਪੇਸ਼ੀ ਹੋਈ । ਪੇਪੇਸੀ ਨੇ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸਵਾਲ ਅਤੇ ਲੇਖ ਕੀ ਉਸਨੇ ਲਿਖੇ ਹਨ ? ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਨੇ ਕਹਿਆ "ਹਾਂ ਇਹ ਮੈਂ ਲਿਖੇ ਹਨ" ਪੋਪ ਜੂੰਡਲੀ ਨੇ ਅਪਣਾਂ ਫੁਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕਰਦਿਆ ਕਹਿਆ " ਉਹ ਅਪਣੇ 95 ਸਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਵੇ , ਨਹੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਵਿਚੋਂ ਛੇਕ ਦਿਤਾ ਜਾਏਗਾ" । ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਨੇ ਡੱਟ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪੇਪੇਸੀ ਨੂੰ ਕਹਿਆ ਕਿ ਬਾਈਬਲ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਪੋਪ ਨੂੰ ਛੇਕਨ ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀ ਹੈ , ਅਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਲਿਖੇ ਲੇਖਾਂ ਤੇ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਮੈਂ ਇਹ 95 ਸਵਾਲ ਵਾਪਸ ਲੈੰਦਾ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਇਸ ਲਈ ਮਾਫੀ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ ਤਾ ਤੁਹਾਡੀ ਬੁਰਛਾਗਰਦੀ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਏਗੀ । ਤੁਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਚੜ੍ਹ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹੋਰ ਆਪ ਹੁਦਰੀਆਂ ਕਰੋਗੇ । ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਇਹ ਸਵਾਲ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇੰਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
ਇਸ ਪੇਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਵੀ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਰੁਕਿਆ ਨਹੀ । ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਗਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਈ ਲੇਖ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਘਰ ਘਰ ਪੇਪੇਸੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜਾ ਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ । ਉਸਦੇ ਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨਾਲ ਇਨੀ ਵਡੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆਈ ਕਿ ਉਥੋਂ ਦੇ ਕਈ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਘਰਾਨਿਆਂ ਦੇ ਨੌਜੁਆਨ ਉਸ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ 'ਤੇ "ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇੰਟ" ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਰੱਜ ਕੇ ਧੰਨ ਦੌਲਤ ਖਰਚ ਕਰਨ ਲਗੇ । ਹੁਣ ਤਾਂ ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇੰਟ" ਦਾ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਵਰਗ ਖੜਾ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ ।
ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਨੇ ਬਾਇਬਲ ਦਾ ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਸੌਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ । ਉਸਨੇ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਆਰੰਭਿਆ ਕੇ ਹਰ ਮਨੁਖ ਬਾਇਬਲ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕੇ । ਬਾਇਬਲ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ 'ਪੇਪੇਸੀ' ਦੀ ਮੋਨੋਪਲੀ ਤੋਂ ਛੁਡਾ ਕੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਹਈਆ ਕਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਪੋਪ ਅਪਣੇ ਮਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਾਈਬਲ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੋੜ ਮੋੜ ਕੇ ਨਾਂ ਕਰ ਸਕਣ । ਬਾਈਬਲ ਨੂੰ ਆਮ ਬੰਦਾ ਵੀ ਸਮਝ ਸਕੇ । ਬਾਈਬਲ ਦੇ ਉੱਤੇ ਪੋਪਾਂ ਦੇ ਇਕਾਧਿਕਾਰ ਦੇ ਤਾਬੂਤ ਤੇ ਇਹ ਆਖੀਰਲੀ ਕਿਲ ਸਾਬਿਤ ਹੋਈ । ਪੇਪੇਸੀ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਢਹਿੰਦਿਆ ਵੇਖ ਪੋਪ ਜੂੰਡਲੀ ਨੇ 8 ਮਈ 1521 ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇਕ ਫਤਵਾ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ "ਭਗੌੜਾ" ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿਤਾ । ਉਸ ਨੂੰ "ਵਾਨਟੇਡ" ਵੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਇਆ । ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਨੂੰ ਕਈ ਰਜਵਾੜਿਆਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਕਿਲਿਆਂ (castles) ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਣ ਦਿਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਧਰ ਪਕੜ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੇਕਿਨ "ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇੰਟ" ਤਬਕਾ ਹੋੰਦ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁਕਿਆ ਸੀ । ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇੰਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਗ , ਅਨੁਯਾਈ ਬਨ ਚੁਕੇ ਸਨ।
ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਥੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਦਸ ਦੇਣਾਂ ਵੀ ਜਰੂਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ । ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਆਪ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਪੇਪੇਸੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਰਹਿਆ ਸੀ । ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਉਸਨੇ ਇਸ ਪੁਜਾਰੀ ਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ ਅਤੇ ਇਨਾਂ ਦਾ ਸੱਚ ਜਾਣ ਲਿਆ , ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾ ਵਿਦ੍ਰੋਹ ਉਥੋਂ ਹੀ ਪਨਪਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਇਆ ਸੀ । ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਨੰਨ ਸੀ । ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਨੰਨ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਕੂੰਵਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਨਹੀ ਕਰਦੀ । ਇਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੀ ਪੋਪਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਚੁਕੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਨੰਨ ਧਰਮ ਤਿਆਗ ਕੇ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਉਸਦੀਆਂ 6 ਸੰਤਾਨਾਂ ਹੋਈਆਂ । ਇਹ ਵਿਆਹ ਵੀ ਉਨਾਂ ਨੇ 'ਪੇਪੇਸੀ' ਦੀ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸੜੀ ਗਲੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਇਕ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ । ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਨੰਨ ਹੋ ਕੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾਂ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਬਸ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੇ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ । ਅਜ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਵਰਗੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਲੇਖਕ ਦੀ ਵਜਿਹ ਨਾਲ ਹੀ "ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇੰਟ" ਇਕ ਵਖਰਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ, ਜੋ ਪੁਜਾਰੀ ਵਾਦੀ 'ਪੋਪੇਸੀ ਵਿਵਸਥਾ' ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜਾਦ ਹੇ। ਜੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਵਰਗਾ ਵਿਦਵਾਨ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵਿਦ੍ਰੋਹ ਨਾਂ ਕਰਦਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੈਰਵਾਜਿਬ ਈਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਝੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੇਨਿਟੀ ਵੀ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਭੈਂਟ ਚੜ੍ਹ ਚੁਕੀ ਹੋਣੀ ਸੀ।
ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਥਾਂ ਥਾਂ ਤੇ ਇਹੋ ਜਹੇ ਵ੍ਰਿਤਾਂਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤਾ ਦੂਰ ਜਾਂਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀ । ਲੇਕਿਨ ਅਸੀ ਤਾਂ ਅਪਣਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਆਪ ਵਿਗਾੜ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਅਪਣਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ , ਅਸੀ ਅਪਣਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਮੁੜ ਲਿਖਵਾ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਡੇ ਆਗੂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡਾ ਇਤਿਹਾਸ ਗੰਦਲਾ ਹੋ ਚੁਕਾ ਹੈ, ਅਸੀ ਮੁੜ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਵਾਵਾਂਗੇ । ਭਲਿਉ ! ਜੇੜ੍ਹੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਅਪਣਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਭੁਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ ਉਹ ਕੌਮਾਂ ਸਦਾ ਲਈ ਮੁਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਕੋਈ ਬਚਾ ਨਹੀ ਸਕਦਾ । ਸਾਡੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਕੀ ਪੰਦ੍ਹਵੀ ਸਦੀ ਦੇ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸਬਕ ਲੈਂਣਗੇ ? ਜਾਂ ਉਸ ਸੜੀ ਗਲੀ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਅਗੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋ ਕੇ ਦੋ ਜੂਨ ਦੀ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਚੰਦ ਡਾਲਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਅਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਖੀਰਲਾ ਉਪਰਾਲਾ ਸਮਝ ਕੇ ਸੱਚ ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣਾਂ ਛੱਡ ਦੇਂਣਗੇ ? ਇਹ ਤਾਂ ਵਕਤ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ !
